Trump’ın Getirdiği Ticaret Vergilerinden Sonra Akıldaki O Soru: ABD’nin İktisat Sistemi Değişiyor mu?
2025 yılına süratli bir giriş yaptık: Donald Trump tekrar Beyaz Saray’da! Seçim kampanyasında verdiği kelamların birçoğu ‘önce Amerika’ teması etrafında dönerken, ekonomik sistem üzerine oynayacağı ataklar de gündemin en sıcak mevzularından biri hâline geldi. Pekala bu dönüş, yalnızca politik bir rüzgar mı yoksa ABD iktisadının DNA’sını değiştirecek bir adım mı?
Trump alana geri döndü.
Trump’ın ikinci periyoduna başlamasıyla birlikte gözler yeniden ekonomik siyasetlere çevrildi. Çin’e ve öbür ticaret ortaklarına yönelik sert açıklamalarla birlikte, “ticaret savaşları 2.0” mı geliyor sorusu herkesin lisanında. İşaretler, bunun pek de uzak bir ihtimal olmadığını gösteriyor.
Vergiler geri dönüyor!
Trump, birinci başkanlık devrinde Çin ve öbür kimi ülkelerle yaptığı ticaret mutabakatlarında gümrük vergilerini artırarak, dışa bağımlılığı azaltmayı amaçlamıştı. Artık ise bu siyasetlerin yalnızca süreksiz bir uygulama olmadığını, ABD’nin yeni ekonomik stratejisinin temelini oluşturduğunu daha net bir formda görebiliyoruz.
Trump’ın ikinci devrinde, bilhassa Çin ve Avrupa Birliği’ne karşı yüksek gümrük tarifelerinin yine devreye giriyor.
Otomotiv sanayisi, çelik ve alüminyum üzere stratejik bölümlerde bu vergilerin artması, küresel tedarik zincirlerini zorlayacak. Fakat, bu vergi artışlarının, birtakım lokal üreticiler için fırsatlar yaratması da mümkün. Zira ABD’nin maksadı, dış ticaret açığını kapatmak ve yerli üreticilere daha fazla takviye vererek, iç piyasada istihdamı artırmak.
Artık daha az küresel, daha çok mahallî bir ABD!
Trump’ın hedefi net: Amerikan üreticisini dış rekabetten korumak, tedarik zincirlerini ülke içine çekmek ve “Made in USA” etiketini yine yükseltmek. Bu durum, ABD’nin global ticaretteki hürlük yanlısı duruşunu yeterliden düzgüne terk ettiğini gösteriyor.
Şirketler ne dedi bu duruma?
İş dünyası birinci başta tedirgindi zira ithalat maliyetleri artmıştı. Apple’dan otomotiv devlerine kadar birçok büyük şirket üretim zincirlerini yine gözden geçirmek zorunda kaldı. Lakin kimileri için bu bir fırsat oldu: Üretim ABD’ye dönünce yeni istihdam alanları oluştu.
Tüketici cephesinde ne oluyor?
Yüksek gümrük vergileri ve müdafaacı ticaret siyasetleri, ekseriyetle tüketiciler açısından olumsuz sonuçlar doğurur. Trump’ın yeni periyottaki ekonomik siyasetleri, ithal eserlerin fiyatlarının yükselmesine neden olabilir. Bu durum, bilhassa teknoloji eserleri, arabalar, beyaz eşyalar ve öteki tüketim malları için geçerli olacak üzere görünüyor. İthalat fiyatları arttıkça, tüketicilerin alım gücü de düşebilir. Tüketiciler, daha kıymetli eserlere yönelmek yerine, daha ucuz yerli üretim mallarını tercih etmeye başlayabilir. Lakin yerli üretimin artması da, kalite standartlarının değişmesi ya da belli bölümlerde daha düşük kaliteyle karşılaşılmasına yol açabilir.
Biden kıymeti ne olmuştu, artık ne değişiyor?
Trump’ın başkanlık periyodundan sonra, Joe Biden idaresi birçok ticaret siyasetini gözden geçirdi ve birtakım vergileri kaldırarak özgür ticaretin devamını sağlamak istedi. Lakin Biden idaresi de ticaret savaşlarını büsbütün sonlandırmadı; birçok ticaret tarifesini korudu. Bu da ABD’nin daha muhafazacı bir çizgide ilerleyeceği iletisini verdi. Artık ise Trump’ın geri dönmesiyle birlikte, ABD’nin ekonomik stratejisinde çok daha esaslı değişiklikler yaşanıyor.
Yeni bir ekonomik devrin eşiğinde miyiz?
Trump’ın ikinci başkanlık devri, ABD’nin ekonomik yapısında esaslı değişikliklere işaret ediyor olabilir. Hür piyasa iktisadı, yerini daha müdafaacı, içe dönük bir yapıya bırakabilir. Bilhassa dış ticaretin kısıtlanması, birtakım bölümlerin büyümesini engelleyebilirken, yerli üretimin artması da ekonomik açıdan ABD’ye kimi avantajlar sağlayabilir.
ABD kapitalizmi yine mi şekilleniyor?
Özgür piyasa iktisadı kavramı yerini öncelikle bizim üretelim anlayışına bırakıyor. Bu da klasik Amerikan kapitalizmi yerine daha karma, muhafazacı ve tahminen de yarı-milliyetçi bir ekonomik yapı manasına geliyor. Yeni kuşak bir iktisat mi doğuyor?
Dünya ne reaksiyon veriyor?
Çin, AB, Meksika üzere büyük ticaret ortakları Trump’ın ikinci devrine gergin bir merakla bakıyor. Herkes konumunu yine gözden geçiriyor. Milletlerarası ticaret oyun alanı tekrar tasarlanıyor üzere. Ve kurallar bu sefer çok daha sert olabilir.
Sonuç: ABD Ekonomik Bir Dönüşümde mi?
Evet! 2025 prestijiyle ABD, yalnızca siyasi olarak değil, ekonomik olarak da dönüşüm yaşıyor. Trump’ın siyasetleri yalnızca süreksiz dalgalar yaratmıyor; sistemin yapısını da kökten etkiliyor. Yani evet, ABD’nin ekonomik sistemi değişiyor — tahminen de geri dönüşü olmayacak formda.
