Fiyatlı Çalışan Herkesin Aklındaki Soru: Brüt ve Net Fiyat Ortasındaki Fark Nedir?
İş görüşmesinde ya da bordroya göz attığında, karşına çıkan o iki söz: Brüt ve Net. Birinci bakışta kulağa pek misal gelseler de, banka hesabında bıraktıkları tesir büsbütün farklı. Hele bir de “Maaşınız 40.000 TL brüt” üzere bir cümle duyduysan, içinden “Şahane para!” diye düşünmüş olabilirsin fakat gerçek biraz daha farklı. Zira o para, evvel birden fazla istasyonda duracak; SGK uğrayacak, vergiye selam verecek, işsizlik sigortasıyla vedalaşacak… Sonra, son durak senin cebin olacak.
Peki tam olarak bu süreçte neler oluyor? İşte başlardaki o meşhur soru işaretini ortadan kaldırmak için buradayız! 👇
Önce tanışalım: Brüt fiyat ne demek?
Brüt maaş, aslında patronun senin için ayırdığı toplam bütçe. Yani bir nevi teorideki maaş. Patron senin için ‘30.000 TL veriyorum’ diyorsa, bu ölçünün içinde yalnızca senin değil, devletin de hissesi vardır. Zira bu sayıdan evvel çeşitli kesintiler yapılır: SGK primi, işsizlik sigortası, gelir vergisi, damga vergisi…
Peki net fiyat nedir?
Net maaş ise ay sonunda banka hesabında gördüğün, “şükür” deyip markete koştuğun gerçek para. Tüm vergiler ve yasal kesintiler çıktıktan sonra geriye kalan meblağ. Yani devlet, SGK ve öbürleri hissesini aldıktan sonra “Buyur, sana da bu kaldı” diyerek verdiği para.
O vakit nereye gidiyor bu paralar?
Şimdi en can alıcı soruya geldik: “İyi de kardeşim, bu paralar nereye gidiyor?” Yanıt net: Devletin ve toplumsal sistemin çarkları senin maaşınla dönüyor. Brüt maaşın içinden yapılan kesintiler, aslında ilerideki sıhhat hizmetin, emekliliğin, işsizlik garantin üzere birçok hakkı besliyor. Yani bugün kesiliyor fakat yarın dönecek diyorlar.
“Zam aldım fakat maaşım azaldı?” Bir şeyleri hesaba katmayı unutmuş olabilirsin.
Yıl içinde maaşında artış olsa bile, net maaşın azalıyorsa panik yapma. Zira bunun hatalısı birden fazla vakit artan gelir vergisi dilimi. Türkiye’de gelir vergisi dilimi, yıl boyunca elde ettiğin yarara nazaran artar. Yani ne kadar çok kazanırsan, o kadar yüksek oranda vergi ödersin. Sonuç? Tıpkı maaşla yılın başında daha çok, sonuna yanlışsız daha az para eline geçer.
Her ay maaş günü geldiğinde, e-posta kutuna gelen bordro PDF’lerini açmadan geçiyorsan çok şey kaçırıyorsun.
Çünkü o evraklarda maaşından ne kadar kesinti yapılmış, vergi dilimi neymiş, hangi prim ne kadar tutmuş hepsi yazıyor. Bordro, senin maaş öykünü anlatan bir roman üzere. Okuması biraz sıkıcı olabilir lakin içinde çok pahalı bilgiler var. Bir gün bordroya ayrıntılı bakmak, finansal özgürlük yolunda birinci adım olabilir.
AGİ vardı, ne oldu ona?
Bir periyot çalışanlara takviye olarak sunulan Minimum Geçim İndirimi (AGİ), 2022 yılında kaldırıldı. Evvelce AGİ sayesinde maaşlardan kesilen vergilerden bir kısmı geri verilirdi. Artık onun yerini, taban fiyatın gelir vergisinden istisna tutulması aldı. Yani artık AGİ beklentisiyle bordroya bakmak yok. Yeni sistemde, daha baştan maaş vergiden muaf hale getiriliyor lakin doğal ki bu tüm maaşlar için geçerli değil.
Brüt maaş yalnızca senin değil, patronun de dikkat ettiği bir kalem.
Çünkü brüt maaş, patronun senin için ayırdığı toplam maliyeti tabir eder. Bunun üstüne bir de patron SGK primi üzere ekstra ödemeler yapar. Yani senin brüt maaşın 40.000 TL ise, patron için bu sayı aslında 45.000 TL’ye kadar çıkabilir. O yüzden patronlar çoklukla brüt sayılarla konuşur. Fakat senin için değerli olan ne kadar kazandığın değil, ne kadar harcayabildiğindir. Yani net maaş her vakit odak noktan olsun.
Hesaplama araçlarıyla bordro okur-yazarlığı kural oldu.
Neyse ki yalnız değilsin. Artık internette maaş hesaplama araçları var. Brüt maaşını giriyorsun, uygar halini, çocuk sayını vs. belirtiyorsun ve sana net maaşını gösteriyor. Bu araçlar hem gerçekçi hem de kurtarıcı.
Ayrıca maaş bordrosunu anlamak, hangi kalem neyi tabir ediyor bilmek, senin iş hayatındaki haklarını da korur.
Brüt maaşı yüksek göstermek emeklilikte işine yarayabilir.
Bu biraz uzun vadeli düşünmekle ilgili lakin değerli: SGK’ya bildirilen brüt maaş ne kadar yüksekse, emeklilikte alacağın maaş da o kadar artar. Yani bugünkü maaş bordron yalnızca bugünü değil, emeklilikteki alım gücünü de belirliyor. Bu nedenle “Aman ya, net bana yetiyor” demek bazen aldatıcı olabilir. Uzun vadeli düşünen biriysen, brüt maaşının yüksek olması senin için artı puan.
